Verslaving wordt de ziekte van de ontkenning genoemd. Hoezo, ontkenning ? Volgende uitspraken komen uit de praktijk: “ik drink nooit alcohol in de voormiddag”, “ik ben een sociaal drinker, ik drink nooit alleen”, “ik drink nooit sterke drank”, “ik mag toch wel iets van genot hebben.” Deze uitspraken lijken erop te wijzen dat de betrokkene eerder iets bevestigt dan ontkent. Hoezo dan, ontkenning ?

Met “ontkenning” verwijzen we in de psychoanalytische behandeling naar een symptoom waar het subject geen toegang toe heeft via de wil. Denk maar aan “craving”, na één glas komt een tweede (“op één ben kan je toch ook niet staan), en na het tweede komt de drang op naar meer. “Eigenlijk wil ik dat niet, iets neemt het van mij over, dat ben ik niet.” Er lijkt dus wel een element te zijn dat aan de wil ontsnapt, maar het is allerminst duidelijk hoe dat concreet in mekaar zit. Vroeger werd verslaving benoemd als een zwakte van de wil. Als je voldoende wilskracht zou hebben, zou je dat kunnen stoppen. Was het maar zo eenvoudig. Naast de fysieke component (het lichaam vraagt naar de chemische substantie alcohol bv.) is er ook de mentale afhankelijkheid waar de wil eigenlijk niet zoveel over te zeggen heeft, laat staan op eigen kracht kan veranderen.

Een symptoom als “craving” confronteert ons met het andere in onszelf. Zoals een arts het ooit uitdrukte: “die andere (in mij) drinkt mee.” En eigenlijk vindt de betrokkene het op de duur ook niet meer prettig. Het symptoom wordt een ongemak, het ongemak leidt tot schaamte, en toch, toch willen we het eigenlijk niet weten. Een psychoanalyticus noemde verslaving ooit “de passie voor het niet weten.”

Iets van het symptoom kunnen we zelf vaststellen (als de anderen het al niet doen): zoveel consumpties per dag, niet kunnen stoppen, wel willen maar niet kunnen. Om een beter zich te krijgen op de ontkenning waar het hier over gaat, is het niet voldoende om het symptoom te beschrijven. Er zijn lichamelijke, beschrijfbare elementen in het gedrag, maar die verhullen tegelijk een onbewuste inhoud. Vragen we naar de voedingsbodem van het symptoom, dan lijkt dat iets te zijn dat geen zin heeft, zinloos is. Maar eens de exploratie van het onbewuste, de voedingsbodem van het symptoom, wordt aangevat, kan langzamerhand toegang verkregen worden tot een “onbewust weten”. Dat klinkt paradoxaal: hoe ik nu iets weten zonder mij daar bewust van te zijn ?

Hier is de verdringing aan het werk. Verdringing is psychische mechanisme dat lastige, verboden of anderszins problematische ervaring uit het bewustzijn wist. Dat wissen zelf kan worden vergeleken met het wegschrijven van een document op de harde schijf. Dat kan “bewust” gebeuren, het document krijgt een naam en kan later opnieuw opgeroepen worden. Wanneer je het document opzettelijk wist, lijkt het verdwenen te zijn van de harde schijf. Er blijven echter sporen van hangen, maar die zijn als het ware onleesbaar geworden. Met specifieke software kan soms een (deel van) een document opnieuw opgevist worden, maar dat is lang niet altijd een (volledig) succes.

Zoals gewiste documenten kunnen verdrongen inhouden problemen blijven veroorzaken. Conflicten op de harde schijf kunnen een computercrash uitlokken, wat naar het onbewuste is weggeschreven, is zg. “vergeten”, maar blijft smeulen in het onbewuste. Het roept onbehaaglijke gevoelens op, er zijn geen woorden voor. Verdoving van dat onbehagen door bv. alcohol leidt tot een tijdelijke beheersing, maar zowel lichamelijk als geestelijk moet er na verloop van tijd (en steeds meer) “bijgetankt” worden. De verdoving geraakt uitgewerkt, de spanning duikt weer op, de cirkel draait voort. Er is “iets” dat als storend wordt ervaren, en zolang dat in het onbewuste blijft hangen, wordt het “ont-kend”, het is “niet-gekend”.

Psychoanalytische therapie is een methode om die onbewuste, verdrongen inhouden toegankelijk te maken voor het bewustzijn. Door het spreken, en als het ware “tussen de woorden door” slipt het onbewuste door naar het bewustzijn, niet met rasse schreden, maar met kleine en niet altijd meteen zichtbare stappen, sijpelt het naar het bewustzijn. Op die manier worden onbewuste inhouden in taal omgezet, en kan het bewerken ervan via alcohol of andere producten achterwege blijven.

Prof dr L Wintgens

Als klinisch-seksuoloog specialiseerde ik mij in de behandeling van individuele en relationele seksuele problemen bij volwassen mannen, vrouwen en LGBTQ+IAP. In de voorbije jaren legde ik mij meer en meer toe op de behandeling van seks-, porno en liefdesverslaving waarbij er steeds gewerkt wordt vanuit het psychoanalytisch en/of contextueel-systemisch model. Deze behandelmodellen bieden de mogelijkheid om seksuele (verslavings)problemen kwalitatief aan te pakken.

Velen hebben vaak reeds lange tijd op verschillende manieren geprobeerd om hier een uitweg uit te vinden doch stelden vast dat dit nauwelijks of niet (duurzaam) lukte. Dit komt omdat seksuele problemen, waaronder verslaving, vaak een andere aanpak vergen dan louter en alleen tips & tricks of het spreekwoordelijke “karakter hebben”. De psychoanalytische en contextueel-systemische methodes kunnen je helpen om een duurzame oplossing te vinden voor je seksuele problemen, die meestal ook de partner- en gezinsrelaties intoxiceren.

In de behandeling gaan we op zoek naar hoe je oude patronen kan doorbreken en duurzame seksuele en relationele verandering kan bereiken. Veel onderzoeken tonen aan dat je deze best van al multidisciplinair behandelt. Ik vind het dan ook een absolute meerwaarde dat wij in het team van Nova Vida recovery op dergelijke manier elkaars expertises aan kunnen vullen zodat de cliënt hier op een snelle en kwalitatieve manier mee geholpen kan worden. Tevens is het een meerwaarde dat er diverse methodes aangereikt worden die telkens wetenschappelijk onderbouwd zijn.

Met de komst van de lente lanceert Nova Vida het Vlaams Centrum voor Seksverslaving (VCSV) met bijhorende website. Oprichtster Annemie de Loose licht toe.

We hebben ervaren dat er binnen het verslavingslandschap een verschuiving plaats vond. Terwijl “verslaving” van oudsher geassocieerd werd met problematische overconsumptie van drugs en/of alcohol, heeft het ontluikende neurowetenschappelijk onderzoek op dit gebied ons begrip over de laatste decennia veranderd. Het is nu duidelijk dat verschillende gedragingen, die herhaaldelijk de belonings-, motivatie- en geheugencircuits versterken, allemaal kunnen leiden tot verslaving.

De grootste drijfveer voor het oprichten van ons centrum is het feit dat seksverslaving en pornoverslaving in België een taboe blijven en er veel misverstanden bestaan omtrent deze problematiek.

Vanwege de clichés en de stigmatisering blijven velen gevangen in de cirkel van verslaving. Terwijl alle verslavingen nog steeds worstelen met een zeker stigma is seksverslaving de kampioen. Seks- en pornoverslaving worden nog steeds op grote schaal verkeerd begrepen en zijn gehuld in geheimhouding en schaamte. Het vergt dus veel moed en doorzettingsvermogen om hierbij naar hulp op zoek te gaan.

Het laatste wat we willen is de rol van moraalridder op ons nemen. De drijfveer is eerder dit probleem uit de schaduw te zetten zodanig dat mensen die het dagdagelijks gevecht aan het leveren zijn, een kans krijgen op herstel.

www.vcsv.be

Wat is sexting?

Seksueel getinte berichten of beelden maken, doorsturen of delen, valt onder de noemer van sexting. Dat verloopt via smartphone, tablet of andere online media. Het kan gaan om erotische tekstjes, (bijna) naaktfoto’s of foto’s van seksuele handelingen. Niet alleen jongeren doen dit, maar ook volwassenen.

Probleem?

Men ziet niet dadelijk een probleem wanneer dit met toestemming gebeurt en het niet verder wordt verspreid. Over de verspreiding bestaat er echter geen garantie en al zeker niet doorheen de tijd. Hier heeft men geen controle over. Eenmaal gepost kan het alle kanten uit. Jammerlijk genoeg worden de beelden soms als pestmiddel gebruikt. De term cyberpesten betekent dat de beelden worden aangewend om iemand te vernederen en te kwetsen. Voor jongeren die al worstelen met een laag zelfbeeld ervaren dit soort pesten als een absoluut dieptepunt.  Vaak zullen deze jongeren omwille van  het schaamtegevoel dit probleem niet onmiddellijk delen.

Wanneer is sexting strafbaar?

Seksueel getinte foto’s van minderjarigen op het web plaatsen is verboden, ook als jongeren dat zelf doen. Ook wie deze foto downloadt, is strafbaar. De wet maakt geen onderscheid tussen bewust strafbare feiten en jongeren die met toestemming beelden maken. De wetgeving is bedoeld om kinderen en jongeren te beschermen tegen seksueel misbruik, maar kan hen dus zelf ook in de problemen brengen.

Verslavingen hebben vaak een diepere wortel dan het gedrag zelf laat vermoeden. Ze bepalen een verhouding tot ons lichaam, in die zin dat ze een bepaalde “onrust” willen aanpakken. Het gebeurt gewoon, “iets in mij neemt het over” zegt een patiënt. Het gebeurt onbewust.

Het onbewuste kan je begrijpen als “harde schijf” in ons psychisch systeem, dat alles wat ooit in het bewustzijn is opgedoken, opslaat op een dergelijke wijze dat we er niet meer aankunnen. Deze verdringing is een beschermingsmechanisme van ons ik. Het gaat om onprettige (kinder)herinneringen, conflicten, e.d. die niet aanvaardbaar zijn voor het bewustzijn. Maar ze blijven wel doorwerken in het dagelijkse leven, vanuit een “dode hoek” als het ware: het is er wel, maar je ziet het niet.

“Niet voor het bewustzijn toegankelijk” betekent meer specifiek dat deze inhouden niet (meer) in taal omgezet kunnen worden. Onze manier van ermee om te gaan is dan direct op het lichaam gericht, zonder omweg langs het talige bewustzijn. Alcohol, seks, drugs, e.d. zijn een reactie op wat zich “van binnenin” laat voelen, maar niet in woorden kan omgezet worden. Het worden automatismen die maar moeilijk te doorbreken zijn. Ze zijn een soort compensatie voor iets waar het bewustzijn geen vat op heeft, ze dempen als het ware het ongemakkelijke en soms pijnlijke gevoel dat in ons opwelt. Het kan bv. gaan om een vroegkinderlijk trauma of pijnlijke gezinssituatie, een verlies of rouw, een onverwerkte relatiebreuk of stressvolle situatie mogelijk gepaard gaande met post-traumatische stress.

Verslaving kan dan worden benaderd als de vormgeving van een interne spanning die niet psychisch kan afgevoerd worden door middel van taal, maar “aan het lichaam” en van buitenaf wordt bewerkt. Op die manier wordt het psychisme afgesloten van alles wat zich buiten het object of de situatie van de verslaving bevindt. Subjectieve ervaringen worden op die manier een bundel van loutere sensaties en een reductie van spanningen.

In een psychoanalytische therapie proberen we, via het spreken, dichter te komen bij die verdrongen inhouden. In die zin wordt deze therapie ook wel “genezing door het woord”. Door iets onder woorden te kunnen brengen, voelt men zich opgelucht. Spreken is in die zin “helend”, het maakt ons terug tot een geheel. Het is echter een specifiek spreken, in vrije associatie, waarin de persoon alles zegt wat tijdens de sessie in hem of haar opkomt, zonder zelf te censureren. Het is geen “logisch” verhaal, want het onbewuste zal zich manifesteren “tussen de woorden” of “tussen de zinnen”, waar (nog) geen taal aanwezig is. In die zin gaat het om de geschiedenis van de persoon, waar sommige stukken zijn weggeveegd, en die we in de psychoanalytische therapie op het spoor kunnen komen. Op die manier kan de verdrongen inhoud in het bewustzijn terugkeren, doordat deze nu “onder woorden gebracht” of psychisch bewerkt kan worden.

Uniek herstelmodel in België

Waarom herstellen in groep?

Verslaving is eenzaam maar herstel doen we samen.

We merken hoe langer hoe meer dat dit een problematiek is, waar velen mee te kampen hebben en getroffen worden door de effecten ervan. Je zit in een neerwaartse spiraal, gevangen in de cirkel van verslaving. We vinden het belangrijk om inzichten (herkennen, begrijpen) te bieden rond seks- en pornoverslaving en te behandelen vanuit een biologisch, psychologisch en sociaal perspectief. Dit doen we via een uniek model, dat reeds langer in Groot-Brittannië wordt toegepast en zijn effectiviteit ruim bewezen heeft. 

Een reden waarom wij geloven dat groepsbehandeling bij deze problematiek zo betekenisvol kan zijn, heeft te maken met het gegeven dat de groep het gevoel van schaamte en isolement reduceert en dat o.a. daardoor de cyclus van verslaving kan worden gestopt. We staan stil bij wat je drijft en bij doelen die je levenskwaliteit kunnen vergroten. Het doel van dit programma is om een waardevol leven te leiden en om vooral te doen wat werkt! 

Om de drempel te verlagen zullen er eveneens ervaringsdeskundigen participeren.

Voor wie?

Dit groepsprogramma richt zich op mensen met een porno/seksverslaving die de cirkel en de neerwaartse spiraal willen doorbreken. Het is een programma voor mensen die steun en kracht zullen vinden om hun eigenwaarde en zelfvertrouwen opnieuw op te bouwen.

Werkwijze?
Het programma is opgedeeld in verschillende modules:
1) Het herkennen en erkennen van het probleem
2) Het identificeren en doorbreken van in standhoudende patronen
3) Terugvalpreventie
4) Herstel van relaties en ontwikkelen van een andere, nieuwe levensstijl

Praktisch

Het programma gaat door in een groep van minimum 4 deelnemers en maximum 8 deelnemers. Naast dit groepsaanbod is er steeds de mogelijkheid tot individuele sessies.

Wanneer?

Nog nader te bepalen

Waar?

Nova Vida Recovery

Jan Van Rijswijcklaan 164

2020 Antwerpen

—————————————-

Wij kijken alvast uit naar uw komst.

Met vriendelijke groeten,

Het Nova Vida Recovery team

Annemie de Loose (Psychologe, Sekscounseling therapeute)