VERSLAVING?​

WAT IS VERSLAVING

“Verslaving is een toestand waarin een persoon mentaal en/of fysiek van een gedrag of psychoactief middel afhankelijk is, zodanig dat hij/zij dit gedrag of middel niet of heel moeilijk kan loslaten.”

In onze hersenen bevindt zich een “beloningscentrum”. Dat zorgt via productie van hormonen / neurotransmitters ervoor dat we in leven blijven: het zet ons aan tot eten als we honger hebben, tot drinken als we dorst hebben, omdat het een gevoel van genot creëert

Heel wat handelingen (sport, eten, seks…) en middelen (wijn, tabak…) uit ons dagelijks leven, activeren dat beloningssysteem. Belangrijke stoffen die daarbij worden geproduceerd zijn dopamine en endorfine. Dopamine wordt wel eens het zoekhormoon genoemd, het stimuleert het willen, het hunkeren naarEndorfine zorgt ervoor zorgt dat we ons beloond, voldaan, tevreden voelen. Het neemt zelfs lichte pijn weg. 

Personen die verslaafd zijn, krijgen maar niet genoeg van dat gevoel van genot. Zij gaan obsessief op zoek naar handelingen en middelen om dat gevoel op te wekken. Dat leidt tot teveel aan dopamine waardoor de chemische samenstelling van de hersenen wijzigt en ze in een vicieuze cirkel terechtkomen van “steeds meer”. Een teveel aan dopamine kan bovendien belangrijke cognitieve functies verstoren en neurale banen wijzigen. 

Vergelijk een verslaving met een vicieuze cirkel van steeds méér, eindigend op een venster met tralies, alsof je gevangen bent in je eigen lichaam.
Groot neon vraagteken geprojecteerd in een donkere steeg met street art. Het reflecteert het zoeken van de verslaafde naar het "waarom".

OORZAAK VAN VERSLAVING

Hier is geen eenduidig antwoord op te geven. Maar bijna altijd zijn er onderliggende problemen of trauma’s die een rol spelen. 

Of er een genetische gevoeligheid bestaat – in sommige families komen dezelfde verslavingen bij meerdere generaties voor – is voer voor discussie. Of iemand al dan niet verslaafd geraakt hangt af van de combinatie van verschillende factoren. Wellicht spelen de persoonlijkheidsstructuur, de omgevingsfactoren, de ontwikkeling van tolerantie, het gedrag/middel waar men mee te maken heeft een rol in de ontwikkeling van een verslaving.

Dit ontrafelen is de taak van professionele hulpverleners.  

FASEVERLOOP VAN VERSLAVING

Quasi elke verslaving verloopt via een bepaald stramien: 

1) EXPERIMENTELE FASE

Meestal uit nieuwsgierigheid en benieuwd naar het effectgebruikt men voor de eerste keer. Bij de overgrote meerderheid stopt het hier.

2)  RECREATIEVE FASE

Een bepaalde context (bv. feestjes) wordt geassocieerd met gedrag/gebruik. Het gaat puur om het genot, plezier zelf. Het is een deel van het leven, maar er is geen sprake van dwangmatigheid. Buiten die context is er geen gebruik.

3) OVERMATIG GEBRUIK

In deze fase gaat het niet meer om het plezier zelf, maar om het onderdrukken van negatieve gevoelens. Er is een negatieve impact op het dagelijkse leven.

4) VERSLAVING

Deze fase wordt gekenmerkt door het obsessief najagen van het effect, van controleverlies en machteloosheid.   

ZIEKTE VAN ONTKENNING EN VAN MEER

“Ik verslaafd? Nee hoor.” 

Ontkenning is een bewuste of onbewuste weigering om de realiteit onder ogen te zien. Het is een natuurlijke vorm van zelfbescherming. We laten niet méér binnen dan we aankunnen. Sommige mensen blijven echter opgesloten in deze fase. Dit is de belangrijkste reden waarom mensen met een verslaving zich pas na een crisismoment laten behandelen. 

Ook tijdens het behandelingstraject zien we regelmatig dat ontkenning nog sterk aanwezig is. Men gaat de afhankelijkheid minimaliseren, bagatelliseren of buiten zichzelf leggen. En zelfs mensen met een verslaving die in een diepe crisis belanden (de zogeheten ‘Rock bottom’), blijven vaak nog ontkennen. Daarom betrekken wij bij Nova Vida Recovery maximaal de mensen uit de omgeving van de cliënt. Zij zien vaak op een eerder tijdstip de schade die veroorzaakt wordt. Zij kunnen het probleembesef bij de cliënt doen groeien. De eerste stap naar herstel is dat de persoon de verslaving erkent. 

Verslaving wordt ook de ziekte “van meer” genoemd. Het is immers een progressieve ziekte waarbij het gebruik crescendo gaat. Om hetzelfde effect te bereiken, zal steeds meer gebruikt moeten worden (tolerantie). En naarmate de afhankelijkheid vordert, zal je als verslaafde ook steeds meer en vaker gaan hunkeren naar de kick. 

Grote gele neon letters "no" tegen een muur. Ik verslaafd? neen hoor. Verslaving wordt daarom ook ziekte van ontkenning genoemd.
Op tafel staat een glas alcohol en strips medicatie. Een alcoholverslaving inruilen voor een medicatieverslaving is een voorbeeld van cross addiction.

CROSS ADDICTION

Cross addiction betekent niet dat iemand meerdere verslavingen tegelijk heeft, maar dat hij de ene verslaving inruilt voor een andere. Dit kan zelfs na een lange periode van soberheid plaatsvinden. 

Typisch voorbeeld: een alcoholverslaving wordt vervangen door het misbruik van medicijnen. 

Vaak zien we dat de oorspronkelijke verslaving wordt ingeruild door een middel uit dezelfde familie (opwekkend, dempend, hallucinerend). Anderen schakelen over op van een middelenverslaving naar een gedragsverslaving, zoals overmatig sporten, winkelen, gokken of seks, om het beloningssysteem te blijven prikkelen.

Daarom is na elke behandeling een uitgebalanceerde nazorg belangrijk. Nova Vida Recovery hecht daar bijzonder veel belang aan.

Heb jij een verslaving?

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!