FAQ

Seksverslaving is een zich herhalend gedragspatroon waarbij oncontroleerbare aandacht en een onverzadigbaar seksueel verlangen als dwang wordt ervaren en tot negatieve consequenties leidt, zonder dat de betrokkene dit effectief kan bijsturen. 
De term seksverslaving beschrijft elk patroon van controleverlies mbt seksueel gedrag dat problemen veroorzaakt in iemands leven. Het type of de frequentie van het gedrag vormt niet het probleem maar wel de afhankelijkheid ervan.

We spreken van een seksverslaving indien het gedrag de persoon tijdelijk verlossing geeft van een vorm van lijden, leegte of drang, er een sterke vorm van dwangmatigheid in het gedrag aanwezig is en het gedrag negatieve gevolgen met zich meebrengt maar niet gestopt kan worden.

Pornoverslaving zou men als een vorm van seksverslaving kunnen definiëren en ook als dusdanig benaderen maar het heeft soms een andere ontstaansgeschiedenis. Dit betreft vooral jongere mensen die zijn opgegroeid met een zeer gemakkelijke toegang tot internet. Er zijn een groeiend aantal onderzoeken die het krachtige effect van snelle porno op de hersenen aantonen. Deze opkomende wetenschap laat ons erkennen dat, in tegenstelling tot traditionele seksverslaving, pornoverslaving meer kan worden toegeschreven aan veranderingen in de hersenen eerder dan van onderliggende psychologische problemen.

Veel mensen zijn zich niet bewust dat ze verslaafd zijn tot het punt dat ze beseffen wat een impact dit heeft op verschillende levensgebieden zoals relaties, vriendschappen, werk etc. Verder kunnen concentratiestoornissen en seksuele disfuncties ontstaan, alsook het verliezen van een normatieve seksbeleving. Bij pornoverslaving kunnen we bezwaarlijk concluderen dat het hier gaat om een seksuele drift te verzadigen. Het motief is uiteindelijk ontsnappen aan de werkelijkheid en trachten te genieten van de opgewonden hersentoestand.

Verslaving verwijst naar een toestand waarin men mentaal en/of fysiek afhankelijk is van een product en/of een gedrag, waarbij men de controle verliest, als maar meer wilt en een gevoel van machteloosheid en stuurloosheid ervaart. Bij mensen die verslaafd zijn lijkt het alsof het beloningscentrum in de hersenen onverzadigbaar is. Daarom wordt het wel eens de ziekte van “meer” genoemd. In de vakterminologie (DSM-V) wordt niet meer over misbruik of afhankelijkheid gesproken maar over “stoornissen in het gebruik” die gaan van mild, matig tot ernstig. Je kan voor jezelf onderstaande criteria doornemen. Voldoe je aan 2 of 3 criteria dan heb je een milde stoornis. Voldoe je aan 4 of  5 criteria dan is er sprake van gematigde (moderate) stoornis en bij 6 of meer symptomen is er sprake van een ernstige stoornis. 

De 11 criteria zijn:

• Vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan je plan was. 
• Mislukte pogingen om te minderen of te stoppen. 
• Gebruik en herstellen van het gebruik kosten veel tijd. 
• Sterk verlangen om te gebruiken. 
• Door gebruik tekortschieten op het werk, school of thuis. 
• Blijven gebruiken ondanks dat het problemen meebrengt op het relationeel vlak. 
• Door gebruik hobby’s, sociale activiteiten of werk opgeven. 
• Voortdurend gebruiken, zelfs wanneer je daardoor in gevaar komt. 
• Voortdurend gebruiken ondanks dat je weet dat het gebruik lichamelijke of psychische problemen met zich mee brengt of verergert. 
• Tolerantie ontwikkelen: steeds grotere hoeveelheden nodig hebben om het effect nog te voelen. 
• Het optreden van onthoudingsverschijnselen, die minder hevig worden door meer te gebruiken. 

Herstellen is zeker mogelijk. Al te vaak gaat men er vanuit dat het allemaal met karakter en wilskracht te maken heeft. Aan dit laatste ontbreekt het de meesten niet, maar dit is niet voldoende. Er wordt wel eens met slaagpercentages gegoocheld. Een 100% slaagkans is moeilijk te beloven. Zeker in de beginfase is het voor velen een verhaal van vallen en opstaan. Slagen betekent dat je ook op langere termijn met je verslaving  kan omgaan. Het erkennen en aanvaarden van het probleem, en de wil en bereidheid tot verandering zijn essentiële elementen. Vaak is het te moeilijk om alleen door het herstel te gaan. 

De juiste hulp en ondersteuning zijn zeker factoren die de kans op slagen vergroten. Een omgeving die je mee steunt zal zeker ook bijdragen tot je herstel. Het is belangrijk te beseffen dat het niet stopt bij het stoppen maar dat het een groter verhaal is. Het is namelijk niet voldoende om zich te onthouden van een product of een gedrag. Het vraagt een andere levensstijl. Aangezien mensen met een verslaving een zekere kwetsbaarheid met zich meedragen is het essentieel dat ze hiermee leren omgaan en de signalen herkennen van de risicovolle situaties. Herstellen van een verslaving is een proces en een keuze om je leven een andere wending te geven.  

Wanneer men denkt aan stoppen met een bepaald middel of gedrag stellen velen zich onmiddellijk de vraag op of dit voor “altijd” zal zijn. Niettegenstaande men wil veranderen duikt bij velen de angst op om vertrouwde patronen los te laten. “Ooit” en “Nooit” zijn termen die we liever willen vermijden. Wat de toekomst brengt weet niemand, en al zeker niet op lange termijn. We zien echter dat indien mensen gedurende een langere periode hun gebruik of gedrag staken, ze op een aantal vlakken meer levenskwaliteit ervaren en beslissen om het risico niet te nemen opnieuw in een neerwaartse spiraal terecht te komen. De voordelen worden vaak pas ervaren op langere termijn.  

De praktijk leert ons dat minderen een moeilijkere weg is dan volledig te stoppen. Dit heeft te maken met hoe ons beloningssysteem werkt en hoe middelen en een bepaald gedrag (gokken, seks, gamen…) dit systeem triggeren. 

Dopamine is een cruciale stof die betrokken is bij “beloning”. Het is een stof die we zelf aanmaken b.v. bij sporten, eten, seks… maar die door gebruik van drugs of een bepaald gedrag extra wordt vrijgegeven. Dingen die onmiddellijk een beloning geven, hebben voor de hersenen een grotere waarde dan zaken waar je op langere termijn wat aan hebt. Daarom geven b.v. drugs, alcohol... een flinke opstoot dopamine in de hersenen wat een verslavende werking kan hebben. Dopamine is ook de stof die verantwoordelijk is voor “craving”, het “wanhopig verlangen naar”. Wanneer je tracht te minderen is de kans groot dat het verlangen even sterk aanwezig blijft waardoor dit vaak een moeilijkere weg blijkt te zijn dan te stoppen. 

Hier spreken we over “Cross Addiction”. Dit betekent dat je de ene verslaving voor de andere inruilt. Dit zien we in een aantal gevallen bij mensen die pril in herstel zijn. Iemand die stopt met alcohol kan b.v. veel meer beginnen roken, extreem veel beginnen eten, pijnstillers beginnen te misbruiken. Het is niet zo vreemd dat veel mensen in herstel worstelen met dit probleem. Verslaving word immers gedefinieerd als een chronische, recidiverende aandoening.

Cross addiction kent verschillende uitingsvormen. Veel cross addicts zullen een middel dat hun oorspronkelijke verslaving nabootst gebruiken. Zo kan een herstellende cocaïneverslaafde verslaafd raken aan middelen (op recept) voor de behandeling van ADHD. Mensen met een cross addiction misbruiken ook vaak schijnbaar onschuldige middelen, zoals vrij- of op recept verkrijgbare slaapmiddelen. Sommigen ontwikkelen een verslaving aan bepaalde activiteiten zoals overmatig sporten, winkelen, gokken of seks. Het komt ook voor dat mensen die jarenlang in herstel zijn plots een nieuwe verslaving ontwikkelen. Niet iedereen ontwikkelt een cross-addiction. Het is wel verstandig om waakzaam te blijven en regelmatig aan zelfreflectie te doen om nieuwe verslavingspatronen op te merken. 

Wanneer je samenleeft of betrokken bent bij een persoon met een verslaving zal dit onmiskenbaar wegen op je eigen leven. Velen voelen zich machteloos. Vaak zijn er al gedurende een langere periode allerhande pogingen gedaan om de persoon te helpen. Men twijfelt er soms zelfs aan of men de verslaving juist aan het voeden is. Belangrijk is dat omstaanders zich ook informeren over wat verslaving nu juist betekent, waar de valkuilen liggen etc. Het gebeurt dat familieleden zich zeer machteloos voelen en er een zekere schaamte en schuldgevoelens ontstaan. Ze gaan zichzelf isoleren. Het is van belang te blijven delen en eventueel zelf op zoek te gaan naar hulp. De situatie is vaak te zwaar om alleen te dragen.