NIEUWS

Psychoanalytische therapie en verslaving

Psychoanalytische therapie en verslaving

Verslavingen hebben vaak een diepere wortel dan het gedrag zelf laat vermoeden. Ze bepalen een verhouding tot ons lichaam, in die zin dat ze een bepaalde “onrust” willen aanpakken. Het gebeurt gewoon, “iets in mij neemt het over” zegt een patiënt. Het gebeurt onbewust.

Het onbewuste kan je begrijpen als “harde schijf” in ons psychisch systeem, dat alles wat ooit in het bewustzijn is opgedoken, opslaat op een dergelijke wijze dat we er niet meer aankunnen. Deze verdringing is een beschermingsmechanisme van ons ik. Het gaat om onprettige (kinder)herinneringen, conflicten, e.d. die niet aanvaardbaar zijn voor het bewustzijn. Maar ze blijven wel doorwerken in het dagelijkse leven, vanuit een “dode hoek” als het ware: het is er wel, maar je ziet het niet.

“Niet voor het bewustzijn toegankelijk” betekent meer specifiek dat deze inhouden niet (meer) in taal omgezet kunnen worden. Onze manier van ermee om te gaan is dan direct op het lichaam gericht, zonder omweg langs het talige bewustzijn. Alcohol, seks, drugs, e.d. zijn een reactie op wat zich “van binnenin” laat voelen, maar niet in woorden kan omgezet worden. Het worden automatismen die maar moeilijk te doorbreken zijn. Ze zijn een soort compensatie voor iets waar het bewustzijn geen vat op heeft, ze dempen als het ware het ongemakkelijke en soms pijnlijke gevoel dat in ons opwelt. Het kan bv. gaan om een vroegkinderlijk trauma of pijnlijke gezinssituatie, een verlies of rouw, een onverwerkte relatiebreuk of stressvolle situatie mogelijk gepaard gaande met post-traumatische stress.

Verslaving kan dan worden benaderd als de vormgeving van een interne spanning die niet psychisch kan afgevoerd worden door middel van taal, maar “aan het lichaam” en van buitenaf wordt bewerkt. Op die manier wordt het psychisme afgesloten van alles wat zich buiten het object of de situatie van de verslaving bevindt. Subjectieve ervaringen worden op die manier een bundel van loutere sensaties en een reductie van spanningen.

In een psychoanalytische therapie proberen we, via het spreken, dichter te komen bij die verdrongen inhouden. In die zin wordt deze therapie ook wel “genezing door het woord”. Door iets onder woorden te kunnen brengen, voelt men zich opgelucht. Spreken is in die zin “helend”, het maakt ons terug tot een geheel. Het is echter een specifiek spreken, in vrije associatie, waarin de persoon alles zegt wat tijdens de sessie in hem of haar opkomt, zonder zelf te censureren. Het is geen “logisch” verhaal, want het onbewuste zal zich manifesteren “tussen de woorden” of “tussen de zinnen”, waar (nog) geen taal aanwezig is. In die zin gaat het om de geschiedenis van de persoon, waar sommige stukken zijn weggeveegd, en die we in de psychoanalytische therapie op het spoor kunnen komen. Op die manier kan de verdrongen inhoud in het bewustzijn terugkeren, doordat deze nu “onder woorden gebracht” of psychisch bewerkt kan worden.

Facebook
Twitter
LinkedIn

Heb jij een verslaving?

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!