NIEUWS

Schaamte en schuld

De verschillen

Schuld en schaamte zijn gevoelens die vaak gelinkt worden aan verslaving, want als je een verslaving ontwikkelt, ga je dingen doen die anderen of jezelf schade berokkenen, waarvoor je jezelf schaamt en/of schuldig gaat voelen. Het is dus als het ware de motor die je verslaving draaiende houdt.

Schaamte wordt vaak verward met schuldgevoel. Hoewel ze verwant zijn, zijn er toch ook duidelijke verschillen. Schuld gaat over een specifiek gedrag dat als onaanvaardbaar of verkeerd wordt beschouwd. Schaamte is een emotie waarbij het “zelf” als gebrekkig, onaanvaardbaar of fundamenteel beschadigd wordt ervaren.

Schuld zegt: “je hebt foute dingen gedaan”

Schaamte zegt: “je bent een fout persoon”

Schaamte kan een bijzonder negatief effect hebben omdat het geassocieerd wordt met een verlangen om te verbergen, te verdwijnen of zelfs te sterven.

“Schaamte gedijt in geheimhouding”

Hand met losse handboeien als symbool voor bevrijding van schaamte en schuld.

Het doorbreken van de patronen

In een poging om onszelf te beschermen, hebben we de neiging om herinneringen, gedachten en gevoelens van schaamte weg te duwen. Je kunt een algeheel gevoel van waardeloosheid hebben, zonder een duidelijk inzicht te hebben door wie of wat deze gevoelens veroorzaakt worden. Wanneer je weet wat je schaamtegevoel veroorzaakt, kan het je echter helpen deze gevoelens of overtuigingen het hoofd te bieden.

De eerste stap in het doorbreken van deze patronen is de bewustwordingsfase. De tweede stap is dit te delen met anderen. Ook een methodiek zoals brainspotting is ideaal om deze gevoelens op een dieper niveau te gaan verwerken.

De oorsprong

Het is niet altijd mogelijk te ontdekken van waaruit schaamtegevoelens zich ontwikkelen. Genetische en biochemische factoren, cultuur of religie (schaamte gebruiken als straf of controle, tegenstrijdige persoonlijke waarden), familie (geheimen), beschamende relaties en zelf-beschamende gedachten en gedrag kunnen aan de grondslag liggen.

Ook een andere belangrijke factor is de manier waarop mensen ter wereld komen; mensen zijn hulpeloos en blijven lang afhankelijk. Afhankelijkheid van anderen bevordert het zelfwaardegevoel niet. Hulpeloosheid en afhankelijkheid kunnen gevoelens van minderwaardigheid versterken. Ouders die overbeschermend zijn dragen niet bij tot een gezonde ontwikkeling. Ook bij kinderen waar ouders zaken verlangen die je als kind niet kan waarmaken kan een gevoel van “niet-adequaat zijn” aanwakkeren. De ideale opvoeding en ideale omgevingsfactoren zijn zeldzaam. Daarom groeien veel mensen op met een wankel zelfbeeld.

De gevolgen

Schaamte kan leiden tot isolement, probleemontkenning, personen en gebeurtenissen verantwoordelijk stellen voor je eigen problemen/gedrag, de overtuiging vasthouden dat je recht hebt op “je eigen gedrag”, symptomen overschatten als abnormaal, raar of onacceptabel, overschatting van hoe anderen je beoordelen en je overgevoelig wordt voor kritiek, voorkomen dat je gepaste hulp krijgt en de overtuiging vasthouden dat je geen hulp verdient.

Meisje met handen in het gezicht als gevolg van schaamte en schuld door verslaving.

De cirkel van verslaving

Illustratie van de cirkel van verslaving met trigger, craving of drang, ritueel, gebruik of gedrag en schuld en schaamte.
Man heeft bord met het woord 'failure' om zijn nek als symbool voor het negatieve zelfbeeld bij verslaving.

Het negatieve zelfbeeld

De verslavingscirkel begint met het negatieve zelfbeeld. Mensen met een verslavingsprobleem hebben bijna altijd te maken met een negatief zelfbeeld, hetzij door negatieve vroegere ervaringen, hetzij door de schade die hun verslaving met zich meebrengt. Dat laatste zorgt ervoor dat het negatieve zelfbeeld steeds weer wordt bevestigd of  zelfs versterkt kan worden.

Vluchtgedrag

Personen met een afhankelijkheidsproblematiek hebben over het algemeen te weinig coping-mechanismen om met tegenslagen om te gaan en om deze negatieve gedachten te counteren. 

De verslavingscirkel bestaat uit 4 elementen: negatief zelfbeeld, vluchten, verslaving, schuld & schaamte.

Vaak heeft dat te maken met bepaalde ervaringen, die ze als kind hebben opgedaan. Men heeft vaak te weinig geleerd om voldoening te halen uit de normale dingen van het leven. En hierdoor kijkt men door een bepaalde bril naar de wereld en naar zichzelf. Iemand kan bv. 10 positieve dingen zeggen en 1 negatieve, en toch wordt dat ene negatieve puntje onthouden, terwijl men de rest ‘niet gehoord’ heeft of niet gelooft. 

Als je constant onbewust tegen jezelf zegt dat je slecht bent, of niks goed kan doen, dan ga je je hier depressief door voelen. Op dat moment gaat de persoon met een verslaving hiervan proberen vluchten, door een bepaald middel te gebruiken of gedrag in te zetten, waardoor je even niet aan dit negatieve gevoel hoeft te denken.

Verslaving is dus weinig meer dan vluchtgedrag voor een emotionele realiteit die als onaanvaardbaar wordt ervaren. Doordat dezelfde soort gedachten elkaar telkens versterken, beland je in een vicieuze cirkel. Het lijkt onmogelijk om te ontsnappen aan het negatieve zelfbeeld.

Hoe verder?

Ervaar je soms schuld of schaamte en wil je hiermee aan de slag? Wil je graag een individuele sessie of deelnemen aan onze groepssessies om deze patronen te doorbreken? Neem dan contact met ons via info@novavidarecovery.be of 03/298 45 61

Meisje is bevrijd van schaamte en schuld en danst uitgelaten in open lucht.
Facebook
Twitter
LinkedIn

Heb jij een verslaving?

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!